متن پرسش
بسمه تعالی سلام استاد عزیز چگونه است که در سیره رسول خدا ص گفته اند آن جناب نماز ها را در وقت خود بجا می آوردند و نماز مغرب و عشا و ظهر وعصر اکثرا جدا میخواندند و البته گاهی نیز جمع میکردند و صاحب کتاب شبهای پیشاور هم به نقل از ابن عباس آورده که رسول خدا گاهی جمع میکردند و گاهی جدا میخواندند ولی ما شیعیان همیشه بصورت جمع میخوانیم حتی بزرگانمان در مساجد و..... به نظر شما این یک انحراف قابل تامل نیست و چرا بدست فراموشی سپرده شده چرا فقط یک صورتش را گرفته ایم اگر درست است چرا رسول خدا ص همیشه جمع بین صلاتین نمیکردند؟
متن پاسخ
باسمه تعالی: سلام علیکم: سوال شما یک بحث تاریخی دارد و یک بحث اجتهادی، از جهت تاریخی این چنین نیست که بگوییم نبی مکرم غالبا نماز ظهر و عصر و نیز مغرب و عشاء را جدا جدا میخواندهاند و تنها در صورتی جمع میخوانده اند که عذری باشد همانطور که از روایات کتاب وسائل الشیعه، ج4 ص220 به بعد (ابواب المواقیت باب 32) این مطلب استفاده میشود. همچنین نمیتوان گفت کدام شکل غالبی بوده بلکه در برخی روایات آمده که امام صادق علیهالسلام دستور دادهاند که نماز مغرب و عشاءت را به صورت جمع بخوان و در پایان فرمودهاند «هکذا صلّی رسولالله صلیاللهعلیهوآله» (وسائلالشیعه، ج4 ص225 ـ ابواب المواقیت،باب34). رسول اللّه اینچنین نماز میخواندند. به هر حال این مطلب، مطلبی است که اگر میخواهید بایستی در موردش پژوهش کنید و به صرف آنچه در اذهان شایع شده اکتفا ننمایید. و اما ازجهت بحث اجتهادی بایستی به نظر مراجع تقلید رجوع کرد و میبینیم که مثلا حضرت امام «رضواناللهعلیه» در مورد وقت فضیلت نماز عصر میفرمایند «و إن لا یبعد ان یکون مبدؤها بعد مقدار اداء الظهر»؛ پس میبینیم که ایشان اتفاقا میفرمایند بعید نیست بگوییم مبدء فضیلت نماز عصر، پس از قرائت نماز ظهر در اول وقت است اگر چه ایشان وقت فضیلت عشاء را پس از زوال حُمرهی مغربیه میدانند. (تحریرالوسیله، کتاب الصلاه، مقدمات الصلاه، مسأله6) به هر حال میبینیم که مجتهدی مثل حضرت امام در مورد وقت فضیلت نماز عصر گرایش به این نظر دارند که دقیقا بعد از نماز ظهر در اول وقت باشد. همچنین نظر برخی محققین بر این است که سیرهی معصومین علیهمالسلام بر جمع خواندن نمازها بوده به این خاطر که اولا شعاری برای شیعه باشد و ثانیا بیان کردهباشند که لزوم جدا خواندن نمازها، صرفا نسبتی ناروا به سنّت پیامبر بوده و بدعتی است که از طرف برخی به آن دامن زدهشدهاست و در حقیقت ائمه «علیهمالسلام» با جمع خواندن غالبی نمازها خواستهاند با این سنت ناروا مقابله کردهباشند. موفق باشید