متن پرسش
با سلام خدمت استاد معظم
معنای الله اکبر چیست؟ آیا موارد زیر می تواند معنای صحیحی باشد؟
مهم تر از همه: در اذان و نماز و تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها باید به چه معنایی توجه قلبی داشت؟
1- الله اکبر «من کل شیء»: خدا از هر چیزی بزرگتر است. البته نه بزرگی جسمانی. شاید معنایش این بشود: «رتبه و شأن خدا از رتبه و شأن هر چیزی بزرگتر است.»
نتایج این معنا: فقط به فرمان خدا باید عمل کرد، فقط باید دنبال خشنودی او بود، در نماز فقط باید به او توجه کرد. در غیر این صورت دیگران از خدا در رتبه بالاتری قرار گرفته اند. (گاهی تفسیری که از معنای تکبیرة الاحرام در نماز ارائه می دهند، بر اساس این معناست)
2- الله اکبر یعنی خداوند صاحب بزرگی و کبریائی مطلق است. بزرگی مطلق از آن خداست. (براساس توضیح المیزان در مورد «و هو اهون علیه»)
3- الله اکبر «من ان یوصف» : خدا از اینکه وصف شود بزرگتر است.
4- الله اکبر یعنی خدا و اسماء و صفاتش از تصورات من بزرگتر است.
* اساساً کبریائی به چه معناست؟ بزرگی یعنی چی؟ آیا می توان گفت مجموعه «قدرت»، «علم»، «رحمت» و... بزرگی می آورد؟ و در این صورت معنای الله اکبر چنین باشد: قدرت خدا، علم خدا، رحمت خدا، غضب خدا و ... از قدرت و علم و رحمت و غضب دیگران بیشتر است.
شاید دعای زیر شاهد این معنا باشد: «اللهم اِن عَظُمت ذنوبی فانت اعظم و اِن کَبُر تفریطی فانت اکبر ... اللهم اغفرلی عظیم ذنوبی بعظیم عفوک و کثیر تفریطی بظاهر کرمک ...»
متن پاسخ
باسمه تعالی: سلام علیکم: هرکدام از معانی که گفتی در ساحت خود درست است و تا در فضای نسبتها هستیم قصه همین است و با اینهمه مجبوری به دنبال معنای کبریایی حق بگردی. مگر آنکه بتوانی به «وجود» رجوع کنی آنهم به صورت حضوری و طوری وجود را در عالم احساس کنی که نتوانی بپرسی وجود چیست، در آن حال مییابی که «وجود» عین کمال است و کبریایی یکی از شئون وجود مطلق یا کمال مطلق است. آنوقت إنشاءاللّه حضرت حق در نمازت کبریایی خود را بر تو مینمایاند. عمده آن است که خود را آماده کنیم تا وقتی با نور اسماء الهی روبهرو شدیم نخواهیم آن انوار را در قالب معانی حصولی فرو کنیم. آنوقت میفهمی چرا صادق آل محمد«صلواتاللّهعلیهوآله» در جواب سؤالکننده میفرمایند: «اکبر مِن اَن یوصَف». موفق باشید