4- در راستای نسبت ما با مردم و مردمی کردن نظام اسلامی
(مدارا و رفق)
باسمه تعالی
خداوند در راستای مدارا با افراد به پیامبر خود میفرماید: «فَبِما رَحمةٍ مِنَ اللّه ِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظّا غَلیظَ القلبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِک فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ»(آلعمران/159) به خاطر رحمت الهى بود که براى مردم نرم شدى و اگر تندخو وخشن و سختدل بودى، از دور تو پراکنده مىشدند. پس از آنها بگذر و برایشان استغفار کن و با آنها مشورت نما.
1- امام على«علیهالسلام» فرمودهاند: سه چیز موجب محبت دیگران مىشود: «الدین و التواضع والسخاء»؛ دیندارى، فروتنى و بخشندگى. و فرمودند: « بِالْحِلْمِ تَكْثُرُ الْأَنْصَارُ.» در سایه حلم و بردبارى و تحمل است که یاوران زیاد مىشوند.
2- امام صادق«علیهالسلام» همدردی و مواسات با برادران دینی را وسیله تقرّب به خداوند دانستهاند. میفرمایند: «تَقَرَّبُوا إِلَى اللَّهِ بِمُوَاسَاةِ إِخْوَانِكُم.» به خدا تقرّب جویی با مراعات برادرانتان.
3- حضرت رسولُ«صلىاللهعليهوآله»: میفرمایند: «أمَرَني رَبّي بِمُداراةِ النّاسِ كَما أمَرَني بِأداءِ الفَرائضِ.» پروردگارم به من فرمان داد به مدارات با مردم، همانطور که امر فرمودند به انجام واجبات. و نیز فرمودند: «مُداراةُ النّاسِ نِصفُ الإيمانِ، و الرِّفقُ بِهِم نِصفُ العَيشِ» سازگارى با مردم نيمى از ايمان است و نرمش با آنان نيمى از زندگى.
4- حضرت رسولُ«صلىاللهعليهوآله»: میفرمایند: «من أُعطِىَ حَظَّهُ مِنَ الرِّفقٍ فَقَد أُعطِىَ حَظَّهُ مِن خَيرِ الدُّنيا و َالآخِرَةِ» هر كس را كه بهرهاى از مدارا و رفق دادهاند، بدون شك بهرهاش را از خير دنيا و آخرت دادهاند. در همین رابطه میفرمایند: «ما كانَ الرِّفقُ فى شَىءٍ إِلاّ زانَهُ؛» مدارا با چيزى همراه نشد مگر آن كه آن را زينت بخشيد.
5- رسول اكرم«صلىاللهعليهوآله»: «إِنَّ الأنبياءَ إِنَّما فَضَّلَهُمُ اللّه عَلى خَلقِهِ بِشِدَّةِ مُداراتِهِم لأَعداءِ دينِ اللّه و َحُسنِ تَقيَّتِهِم لأَجلِ إِخوانِهِم فِى اللّه؛» خداوند از اين رو پيامبران را بر ديگر مردمان برترى داد كه با دشمنان دين خدا بسيار با مدارا مى كردند و براى حفظ برادران همكيش خود نيكو تقيه مىكردند.
6- امام صادق«عليهالسلام»: «فى قَولِهِ تَعالى (وَقولوا لِلنَّاسِ حُسنا): أى لِلنّاسِ كُلِّهِم مُؤمِنِهِم وَ مُخالِفِهِم، أَمَّا المُؤمِنونَ فَيَبسُطُ لَهُم وَجهَهُ، وَ أَمَّا المُخالِفونَ فَيُكَلِّمُهُم بِالمُداراةِ لاِجتِذابِهِم إِلَى الايمانِ، فَإِنَّهُ بِأَيسَرَ مِن ذلِكَ يَكُفُّ شُرورَهُم عَن نَفسِهِ، و عَن إخوانِهِ المُؤمِنينَ؛» درباره آيه (و با مردم سخن نيكو گوييد) فرمودند: مقصود همه مردمان، اعم از مؤمن و كافر منظور است. اما با مؤمنان بايد گشاده رو بود و اما با كافران بايد به نرمى و مدارا سخن گفت، تا به سوى ايمان كشيده شوند و كمترين نتیجهاش اين است كه خود و برادران مؤمنش را از گزند آنان مصون مىدارد.
7- رسول اكرم«صلىاللهعليهوآله»میفرمایند: «لا يَأمُرُ بِالمَعروفِ و َلا يَنهى عَنِ المُنكَرِ إلاّ مَن كانَ فيهِ ثَلاثُ خِصالٍ : رَفيقٌ بِما يَأمُرُ بِهِ رَفيقٌ فيما يَنهى عَنهُ ، عَدلٌ فيما يَأمُرُ بِهِ عَدلٌ فيما يَنهى عَنهُ، عالِمٌ بِما يَأمُرُ بِهِ عالِمٌ بِما يَنهى عَنهُ؛» امر به معروف و نهى از منكر نكند مگر كسى كه سه خصلت در او باشد: در امر و نهى خود مدارا كند، در امر و نهى خود ميانه روى نمايد و به آنچه امر و نهى مى كند، دانا باشد.
8- امام على«علیهالسلام»: «عَلَيكَ بِمُداراةِ النّاسِ وَ اِكْرامِ الْعُلَماءِ وَ الصَّفْحِ عَنْ زَلاّتِ الاِخْوانِ فَقَدْ اَدَّبَكَ سَيِّدُ الاَوَّلينَ وَ الآْخِرينَ بِقَولِهِ«صلىاللهعليهوآله»: اُعْفُ عَمَّنْ ظَـلَمَكَ وَ صِلْ مَنْ قَطَعَكَ وَ اَعْطِ مَنْ حَرَمَكَ»؛ تو را سفارش مى كنم به مداراى با مردم و احترام به علما و گذشت از لغزش برادران (دينى)؛ چرا كه سرور اولين و آخرين، تو را چنين ادب آموخته و فرموده است : «گذشت كن از كسى كه به تو ظلم كرده، رابطه برقرار كن با كسى كه با تو قطع رابطه كرده و عطا كن به كسى كه از تو دريغ نموده است.»
9- امام محمد باقر«عليهالسلام» میفرمایند: «اِنَّ لِکُلِّ شَیءٍ قُفلاً وَ قُفلُ الایمانِ الرِّفقُ؛» هر چیزی قفلی دارد و قفل ایمان مداراکردن و نرمی است.
10- امام حسین«عليهالسلام» میفرمایند: «إنَّ حَوائِجَ الناسِ إلَیکم مِن نِعَمِ اللهِ عَلَیکم فَلا تَمَلّوا النِّعَمَ» نیاز مردم به شما از نعمتهای خدا بر شما است. از این نعمت ها خسته و بیزار نباشید.
والسلام