متن
نظراتفهرست مطالب
پيشگفتار. 9
مقدمه مؤلف... 11
معاد؛ بازگشت به جدّي‌ترين زندگي... 15
دلايل وجود حساب و كتاب پس از مرگ.. 18
دلايل تجرد روح. 20
نگراني از مرگ و دلايل آن. 24
تصور صحيح از مرگ.. 25
ماهيت مرگ.. 27
سكرات مرگ.. 28
شروع مرگ.. 31
تلاش شيطان در سكرات.. 33
قبض روح و تناسب آن با مُتَوَفّي.. 34
نظام «إنّا للهِ وَ إنّا إِلَيْهِ راجِعُونَ». 37
قبض روح از باطن انسان. 40
عالَم برزخ. 41
دليل وجود عالَم برزخ در قرآن. 43
سير به سوي لقاء 44
تفاوت در لقاء الهي.. 45
بدن اخروي؛ صورت كامل‌تر بدن دنيوي است.. 47
لزوم تحول روح و جسم. 51
تکامل در برزخ. 52
چگونگي گذراندن برزخ‌ها 53
مرگ، يا تحول بزرگ تكاملي.. 55
مبناي حرکت در عوالم اُخروي.. 56
ادامه راه ضلالت و راه هدايت در آخرت، يكي نيست.. 60
برزخ يا اولين عالم در برگشت انسان به سوي حق.. 61
رابطه قبر برزخي با قبر خاكي.. 66
فلسفة تلقين. 68
بدن برزخي يا قالب مثالي.. 70
تفاوت افراد در فشار قبر 71
معني حقيقي قبر 73
نقش عمل در تثبيت عقايد. 76
سؤال قبر، عامل تثبيت عقايد. 77
سؤال قبر، ظهور سؤال در دنيا است.. 82
بهشت برزخي؛ باب بهشت موعود. 83
برزخ و رويارويي با باطن اعمال. 84
مرگ و ظهور ملکات.. 87
تجسم عقايد و اعمال در برزخ. 88
عالم برزخ، شروع بيداري است.. 89
فشار قبر، شروع سير کمالي مؤمن. 91
ملاقات‌هاي برزخيان. 93
تمثل و تجسّم اوصاف و اعمال در برزخ. 94
چهرة دنيوي اعمال. 96
اعمال انسان باقي و در ارتباط با اوست.. 98
صورت باطني اعمال از نظر قرآن. 102
تمثل برزخي نماز، زكات، روزه، حج، خدمت به مؤمنين و ولايت 104
آنچه در دنيا دروني است، در برزخ و قيامت بيروني است 108
دليل فلسفي جسماني‌بودن عقايد و اعمال. 109
تمثّل صفات حيواني و صفات كريمه در برزخ. 112
تمثّل عقايدِ حق و عقايد باطل. 113
«زمـان» در برزخ. 116
صد سال در عالَم بي زماني.. 119
غير قابل توصيف بودن برزخ. 121
مشاهده برزخ و برزخيان. 126
گـذر از بـرزخ‌ها، در دنيا 129
اهميت ياد اموات.. 135
قيامت كبري.. 143
علائم پيش از وقوع قيامت.. 145
نفخ صور اول. 149
نفخة صور دوم و ظهور جنبة وجه‌اللهي موجودات.. 155
قيامت، هم‌اکنون موجود است.. 157
چگونگي بدن اُخروي.. 161
حقيقت بهشت و جهنم. 164
تكامل در قيامت.. 166
به سوي لقاء حق.. 168
نامة اعمال. 170
ميزان. 174
موقف حساب؛ بستري براي رهايي از آثار گناهان و تعلقات 176
اموال حلال نيز عامل توقف است.. 178
موقف صراط. 180
حشر دسته‌جمعي انسان‌ها 185
معني بهشت.. 187
تجسم اعمال. 190
ارتباط دو جهان. 194
شفاعت در قيامت.. 199
عينيت يا مثليت؟. 202
آثار منتشر شده از استاد طاهرزاده. 210
پیشگفتار
باسمه تعالي
اگر يک روز علامه طباطبايي«رحمة‌الله‌عليه» مي‌فرمودند: هنوز حوزه‌هاي علميه آمادگي طرح بحث معاد را آن‌طور که بايد و شايد ندارد[1]، با ظهور انقلاب اسلامي و رشد انديشه‌هاي ديني بحمدالله در شرايط کنوني آنچنان انديشه‌ها آمادگي پيدا کرده‌که نه‌تنها در حوزه‌هاي علميه بلکه در سطح جامعه مردم آمادگي طرح معاد را به صورتي عميق د‌ارند به طوري که اگر يک روز جناب صدرالمتألهين«رحمة‌الله‌عليه» با تدبّر در آيات معاد و طرح نظرات خود در مورد معادِ در غربت قرار گرفت، گويا او خوب مي‌دانست که آينده از آن اوست و تفکرات عميق او در مورد معاد جسماني در آيندة بشر، جايگاهي بس عظيم خواهد داشت و امام خميني«رحمة‌الله‌عليه» در موقعي که مورد انتقاد بودند که چرا آنچنان از ملاصدرا«رحمة‌الله‌عليه» تجليل مي‌کنند فرمودند: «ملاصدرا! وَ ما اَدْريکَ ملاصدرا! او مشکلاتي را که بوعلي به حل آن در بحث معاد موفق نشده بود حل کرد».[2] و امروز همان روزي است که ذهن‌هاي تشنه براي تدبّر در معاد از ما سخناني دقيق و عميق‌تر مي‌طلبند. امروز ديگر عموماً بحثِ بود و نبود معاد در ميان نيست، بلکه بحث در چگونگي معاد مطرح است و اين‌که با منظري بايد به معاد نگريست که منجر به بهترين اعمال و کامل‌ترين سلوک‌ها گردد.
کتابي که در اختيار عزيزان قرار گرفته سعي دارد تا با مباني دقيق جناب صدرالمتألهين«رحمة‌الله‌عليه» اين انديشمند بزرگ اسلامي و متدبّر در آيات معاد، معاد را تبيين نمايد که با دقت در آن؛ معارف دقيق و عميقي در مقابل عزيزان گشوده خواهد شد و در عمل ما را به اعمال و اخلاقياتي مي‌کشاند که عملاً بتوانيم در همين دنيا قيامتي زندگي کنيم و إن‌شاءالله حجاب‌هاي بين خود و عالم برتر را قبل از ورود به آن عالم مرتفع نماييم.
گروه فرهنگي الميزان
مقدمه مؤلف
باسمه تعالي
1- براي تدوين کتابي جهت تدريس موضوع معاد که آزاد از سطحي‌نگري و همراه تدبّر لازم در آيات قرآنيِ معاد بوده باشد، متون مختلفي بررسي شد. از جمله اسفار ملاصدرا«رحمة‌الله‌عليه» (جلد هشتم و نهم)، معادشناسي آيت‌الله حسيني تهراني«رحمة‌الله‌عليه» و «معاد يا بازگشت به سوي خدا» آيت‌الله محمدشجاعي.[3] اين عزيزان در آثار خود مطلب را چنان وسعت داده بودند و معارف بلند ديگري را ضميمة بحث نموده بودند که عملاً پيگيري موضوعِ خاصِ بحث معاد در آن کتاب‌ها ممکن نبود و لذا به کمک تجربة سي‌ساله‌اي که در تدريس موضوع معاد به دست آمده بود تنظيم اين کتاب را به کمک متون فوق‌الذکر انجام دادم. بيشترين استفاده از نظر بينش؛ از اسفار ملاصدرا«رحمة‌الله‌عليه» جلد هشتم و نهم و از تقريرات امام خميني«رحمة‌الله‌عليه»[4] و از نظر شکل و چارچوبِ ارائه موضوع و نوع تجزيه و تحليل مطالب از آيت‌الله محمدشجاعي بوده است. به اميد اين‌که در رابطه با معاد، يعني اساسي‌ترين و جدّي‌ترين بُعد زندگي، بصيرتي قابل استفاده به خوانندگان عزيز ارائه کرده باشيم.
2- موضوع معاد اگر درست طرح شود مي‌تواند به خودي‌خود يک نحوه سلوک باشد و انسان متدبِّر در موضوع معاد، در عين مطالعة آن موضوع عملاً در حالت سلوک الي‌الله قرار گيرد و حجاب‌هاي ظلماني و نوراني‌اش رفع و خَرق گردد و به اميد چنين نتيجه‌اي مباحث اين کتاب تنظيم شده است. اميد است شما خوانندة عزيز با چنين قصدي مطالب را دنبال بفرماييد تا إن‌شاءالله پس از رحلت از اين دنيا نسبت به آن دنيا غريبه نباشيد و بتوانيد خود را به جاهايي که در اين دنيا شناخته‌ايد، به راحتي برسانيد.
3- نکته‌اي که بايد تأکيد کنم و اميدوارم موجب بهرة فراواني براي خوانندگان باشد، نوع برخوردي است که بايد با مباحث معاد داشت. اگر اولاً؛ به قصد تدبّر در موضوع معاد، موضوع را دنبال بفرماييد، ثانياً؛ موضوع را به شکل مباحثه چند نفره در چند سال متوالي دنبال کنيد، إن‌شاءالله حالتي نصيب شما خواهد شد که گويا در اين چند سال در حال عبادتي نوراني و در بهشت به‌سر مي‌برده‌ايد و پس از آن از وزش نسيم انوار آن عالم، بر جان و قلب خود همواره برخوردار خواهيد شد.
4- عرفاي بزرگ مي‌فرمايند: هيچ‌چيز در اصلاح نفس به اندازة ياد مرگ کارساز و مؤثر نيست. و از طرفي ياد هر حقيقتي همانند شناخت آن داراي مراتب است و هرگز از شناخت سطحي ياد عميق و مؤثر بر نمي‌خيزد و لذا تذکر به عمق معاد فقط مربوط به عارفان دقيق معاد است و اين است که هرچه عميق‌تر نسبت به حقيقت معاد معرفت پيدا کنيم، عميق‌تر به ياد آن خواهيم بود و در اصلاح نفس خود موفق‌تر خواهيم شد.
حضرت علي(ع) توصيه مي‌کنند: «اَسْمِعُوا دَعْوَتَ الْمَوْتَ اَذانَکُمْ قَبْلَ اَنْ يدْعي بِکُم»[5] بر گوش‌هاي خود دعوت و ياد مرگ را بشنوانيد، قبل از آن‌که مرگ شما را فرا خواند. و مسلم معرفت صحيح نسبت به معاد موجب مي‌شود که قلب انسان تحت تأثير ياد مرگ قرار گيرد و إن‌شاءالله به درجة بالايي از کمالات انساني نايل شود، چنانچه قرآن عامل مخلَص‌شدن انبياء را خلوصشان نسبت به ياد قيامت معرفي مي‌کند و مي‌فرمايد: «إِنَّا أَخْلَصْنَاهُم بِخَالِصَةٍ ذِكْرَى الدَّارِ»[6] ما آن‌ها را خالص کرديم به جهت خلوص آن‌ها نسبت به ياد قيامت.
وقتي انسان به درستي متوجه قيامت شد پيش از آن‌که خود را در اين دنيا احساس کند، خود را در ابديت احساس مي‌نمايد و ديگر به جاي حالت زمان‌زدگي دنيا، يک حالت بقاء و آزادي از زمان و مکان به او روي مي‌آورد و در آن صورت زندگي معني خود را مي‌يابد و افکار و حرکات انسان با حرکات و افکار انسان‌هاي دنيازده فرق مي‌کند و حکمت در او شروع مي‌شود، چون خود را در آنچه بايد باشد مي‌يابد و نه در آنچه فعلاً هست، و اين است آن انساني که از روزمرّگي‌ها نجات يافته و مي‌تواند به امکانات عالي خود نظر کند و پيش برود. إن‌شاءالله
طاهرزاده
[1] - آيت‌الله‌جوادي‌آملي«حفظه‌الله‌تعالي» مي‌فرمايند: مرحوم علامه«رحمة‌الله‌عليه» آنگاه که درس اسفار به مبحث معاد که بعد از سَفَر نفس است، رسيد، ديگر درس اسفار را ادامه ندادند و معاد را به شکل علني براي طلاب تدريس نکردند و در بيان راز آن مي‌فرمودند: «زمان بحث معاد نرسيده است، هنوز خداي سبحان مسأله معاد را روزي حوزه‌هاي علمي نکرده است که انسان بتواند مباحث معاد را علني تدريس کند. چون هر علمي رزق الهي است و اين روزي نيز مربوط به عصري خاص است و مصري و نسلي دارد تا - إن‌شاءالله - آن‌ها آماده بشوند و هنوز چنين نشده. گاهي نيز تعارف مي‌کردند که شما مباحث معاد را بنويسيد ولي مي‌فرمودند که هنوز وقتش نرسيده است.
آن روزها مثل حالا نبود. به برکت انقلاب اسلامي و امام‌خميني«رحمة‌الله‌عليه» و روشن‌شدن فضاي باز فرهنگي و فضاهاي محاوره‌اي و ده‌ها مسأله ديگر، اکنون بسياري از طلاب حوزه‌ها و جوانان دانشگاه‌ها، نه‌تنها از جهت فهم مشکلي ندارند، بلکه تشنه اين‌گونه معارف‌اند»(مهر استاد، ص119).
[2] - شرح دعاي سحر امام خميني«رحمة‌الله‌عليه»، صفحه «يا».
[3] - آيت‌الله شجاعي دو جلد کتاب نفيس در رابطه با برزخ مرقوم فرمودند تحت عنوان «معاد يا بازگشت به سوي خدا» که تمام آن در رابطه با برزخ است. و سپس در رابطه با قيامت، فاضل ارجمند جناب حجت‌‌الاسلام و المسلمين آقاي محمدرضاکاشفي مباحث شفاهي ايشان را به صورت کتبي در چند جلد تحت عنوان «قيام قيامت»، «مواقف حشر» و «تجسم عمل و شفاعت» تنظيم نموده‌اند که در متن اين کتاب مورد استفاده کامل قرار گرفته است.
[4] - کتاب معاد از ديدگاه امام خميني«رحمة‌الله‌عليه» چاپ اول، تهيه و تنظيم؛ مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني«رحمة‌الله‌عليه». البته در اين کتاب، ما به جهت تخصصي‌بودن بعضي از لغات حضرت امام مطالب را بعضاً نقل به مضمون آورده‌ايم و کساني که مايلند عين جملات را به طور کامل پيگيري کنند به اصل کتاب رجوع فرمايند.
[5] - نهج‌البلاغه، خطبه 113.
[6] - سوره ص، آيه 46.
آپارات
اینستاگرام
توییتر
تلگرام
ایتا