فهرست مطالب
مقدمه. 11
جلسه اوّل، جايگاه معرفت نفس.... 15
برخورد غائبانه با خود. 16
جايگاه معرفت نفس در ارتباط با واقعيت.... 18
1- معرفتنفس؛ معرفت به معلوم زنده. 19
سير به سوي غايت معرفت.... 23
ضرورت تغيير نگاه. 24
2- حضور در عالَمِ انسان ديني... 26
نظر به وَجه پايدار انسانها 29
3- معرفت نفس طريق معرفت حق.. 31
4- معني حضور همهجانبهي خدا 32
5- «انسان» محل ظهور اسماء الهي... 33
6- تفکيک «خود» از «ناخود». 35
7- معرفت به حقيقت جامع.. 37
8- حقيقتي غير قابل شك..... 37
9- معرفت نفس؛ مقدمهي معرفت به توحيد.. 39
معرفت نفس در منظر علامه طباطبايي«رحمةاللهعليه». 41
جلسه دوم، حقيقتِ انسان؛ ماوراء بدن.. 59
معرفت نفس؛ معرفتي تجربي... 59
ادراكات، مخصوص «من» است، نه «تن». 63
بيهوشي... 65
تجرد نفس از نظر قرآن.. 66
«من» ميخوابد يا «تن»؟. 67
«من» كجاست؟. 69
تدبير از راه دور. 71
موانع ارتباط با خود. 74
اولين قدم. 76
جلسه سوم، نفس انساني فوق زمان و مکان.. 77
پيام بزرگ رؤياي صادقه. 78
رؤيا 80
چگونگي رؤيا 82
عوامل مؤثر در رؤيا 84
راز رؤياي حق.. 87
ميزان حقانيت خوابها 89
خواب چپ.... 92
انوع رؤيا 93
رؤياهايي كه تذكردهنده است.... 94
رؤياهاي سهگانه. 96
نقش عقايد در رؤيا 98
كتابهاي تعبير خواب... 102
معني «حقيقت» در خواب... 104
جلسه چهارم، تن؛ محل ظهور حالات «من». 105
راز زمانها و مکانهاي مقدس.... 105
بدن در قبضهي نفس ناطقه. 108
راز حفظ بعضي بدنها بعد از مرگ..... 113
تفاوت مرگها 114
چرا خواب نميبينيم كه ميميريم؟. 115
پيوند اعضاء. 117
چگونگي ارتباط نفس ناطقه با عقل و قلب و خيال.. 120
نفس ناطقه در علم «اخلاق» و در «معرفت نفس». 123
نظر به باطن حوادثِ آينده در خواب... 127
جلسه پنجم، انسان، بدون بدن زندهتر است.... 129
اهميت معرفت به نفس.... 129
انسان فقط هست.... 130
نظر به خود، آزاد از مفهوم. 132
انسان، بدون بدن زندهتر است.... 133
شواهدي بر آزادي از بدن و حيات شديدتر. 135
مرگ يا بيداري... 136
ميبينيم که ميميريم.. 137
علت غفلت از قيامت.... 142
احساس حيات... 142
جلسه ششم، راز مرگ و انواع آن.. 145
«تن»: ابزار كمال «من». 146
تجرد نسبي نفس ناطقه. 147
محبتِ «نفس ناطقه» به «تن». 149
گرايش تكويني و تشريعي... 151
مرگ تكويني و مرگ تشريعي... 152
نمونهاي از دقت علمي... 154
انواع مرگ..... 156
انواع مرگ طبيعي... 158
مرگ طبيعي انساني... 159
تعادل در انسانيت.... 161
«فرشتهي قبض روح» در «مرگ طبيعي». 165
مرگ طبيعيِ حيواني... 167
تأخير در مرگ..... 169
مرگ غير طبيعي... 171
مرگ به جهت يأس نفس.... 173
جلسه هفتم، حضور كامل نفس در بدن.. 189
معناي «فوق مكان و زمان» بودنِ نفس.... 189
انسان فقط «هست». 191
يقينيترين معلوم. 193
وقتي «مَن» گُم ميشود. 197
حضورِ «كامل» نفس.... 199
احساس حضور در بدن! 201
هم اکنون انسان در قيامت حاضر است.... 204
حضور کامل و تمام نفس در بدن.. 209
نتايج بحث.... 211
هر كه مجردتر است، حاضرتر است.... 214
حضور مطلق حضرت حق.. 216
تشکيکی بودن تجرّد. 217
فرق «حضور» با «ظهور». 219
جلسه هشتم، تفاوت حضور و ظهور مجردات در عالم.. 221
رابطهي نفس ناطقه و قواي آن.. 223
حضور و ظهور خدا در عالم.. 226
آفات غفلت از اسماء الهي... 229
نفس ناطقه و تجلي قوا 231
آفات تعلقات دنيايي... 233
خدا، نزديکترين حقيقت.... 237
وجود خدا مانع وجود ما نيست؟. 239
راه احساس نزديکي خدا 240
شرايط درک امام عصرg..... 241
نحوهي نظر به «الله» از طريق موجودات... 242
جلسه نهم، چگونگي حضورِ مجردات در عالم.. 249
ماده مزاحم حضور مجرد نيست.... 249
نكتهي نهم : وحدتِ نفس: نمودي از وحدتِ حق.. 261
معناي «جامع»و«وحدت». 262
مقام فناء في الله.. 264
درک مقام احديت.... 267
چگونگي قربِ به خدا 269
نزول ملائکه در شب قدر. 270
چگونگي غلبهي شيطان بر انسان.. 271
حقيقت انسان.. 274
نمودهاي وحدت ذاتي نفس.... 275
مغالطهاي بين ارادهي تشريعي و تکويني... 277
نفس ناطقه نمونهاي از ايجادكردن.. 278
ربط «عالمِ خلق» با «عالَمِ امر». 282
جلسه دهم، نفس ناطقه و معنی برزخ و عذاب قبر. 289
معنی قبر. 290
رابطهی قبر برزخي با قبر خاكي... 293
بهشت برزخي؛ باب بهشت موعود. 294
صراط و ظهور باطن افراد. 295
فشار قبر. 297
جسمانیبودن معاد. 299
تعلقِ «نفس ناطقه» به «تن»، بعد از مرگ..... 303
وسعت روح انساني... 306
رابطهی روح انسان با خدا 308
مقام بينابينی انسان.. 309
نتايج شناخت وسعت نفس.... 311
مقدمه
تجربهی سالهای متمادی به ما نشان داد که از طریق معرفت نفس، نسل جوان با سرعت بیشتر و با شوق فراوان وارد مباحث الهیات میشوند. همین استقبال موجب شد تا شرحی که استاد طاهرزاده طی ده جلسه بر کتاب «ده نکته از معرفت نفس» داده بودند از نوار پیاده و پس از ویرایش و تکمیل و تعمیق توسط استاد، تحت عنوان «خویشتن پنهان» در اختیار عزیزان قرار گیرد.
در راستای استفادهی هرچه بهتر از این کتاب موارد ذیل توصیه میشود:
1- در ابتدا کتاب «ده نکته از معرفت نفس» همراه با شرحی که به صورت صوت موجود است، کار شود تا کلیّت مطالب فرا گرفته شود و سپس در شرایطی که عزیزان لازم دیدند مطلب معرفت نفس با عمق بیشتر و در ابعادی وسیعتر بازخوانی شود به کتاب «خویشتن پنهان» رجوع نمایند و با مباحثه و تکرار، موضوع را عمیقتر در خود تجربه کنند.
2- مقصود از شناخت نفس ناطقه که در این کتاب دنبال میشود، نفسشناسی به صورت مفهومی یا فلسفی و اخلاقی نیست بلکه توجهی است حضوری و شهودی به خودِ پنهان و به همین جهت رویکرد اصلی کتاب عبور از علم حصولی به نفس است و نظر به تجربهی خویشتن خویش دارد آن هم به علم حضوری.
3- کتاب با این قصد تنظیم شده که حتیالامکان به عنوان متن درسی توسط کسانی که به مباحث مسلط هستند، تدریس شود مگر برای کسانی که خودشان تخصص کافی برای فهم این نوع متون را دارند.
4- بحث خودشناسی وقتی حائز اهمیت است که بدانیم مقصد حقیقی و نهایی انسان، حضرت حق جلّ جلاله میباشد و رجوع به حضرت حق بدون درک حضوریِ «وجود» میسّر نمیگردد و با تجربهی «وجودِ» خویشتن، شرایط رجوع به وجود مطلق به روش حضوری و شهودی در جان انسان فراهم میگردد.
5- از طریق نظر به جنبهی وجودی خود میتوان به جنبهی وجودی عوالم هستی نظر کرد و با «وجودِ» آن عالم روبهرو گشت و در این رابطه است که عرض میشود با شناخت نفس، امکان نظر به حقیقتِ وجودیِ حضرت صاحبالأمرg به عنوان حقیقیترین وجود در عالمِ امکان، فراهم میگردد.
6- از آنجایی که معرفت نفس، نظر انسان را به حقیقت وجودی خویش میاندازد و انسان را از حجاب نسبتها و کثرتها آزاد می کند، به خودی خود یک نوع سلوک و سیر از کثرت به وحدت است و در همین رابطه حضرت امام خمینی«رضواناللهعليه» معرفت نفس را مقدمهی ورود به عرفان میدانند.
7- ظلمات سوبژکتیویته و نومینالیسم که هرگونه حقیقتی را در خارج نفی میکند، بزرگترین حجاب امروز عالم است و با نظر به «وجود» از طریق معرفتِ نفس میتوان از حجاب زمانه عبور کرد و سیر الی الله را در زندگی انسانها به صحنه آورد.
8- با نظر به «وجود» از طریق معرفت نفس، مسیر رجوع به حضرت حق گشوده میشود و در چنین مسیری است که نهتنها امکان نظر به انسان کامل فراهم میگردد بلکه ضرورت و اهمیت ارتباط وجودی با امام زمانg برای ما آشکار میشود و در نتیجه در ظلمات آخرالزمان به جای گرفتارشدن در انواع توهمات و ماهیات، به حقیقیترین حقیقت رجوع میکنیم و از منظر شناخت صحیح امام بر هر چیز مینگریم.
9- خلاصهای از سخنان حضرت علامه طباطبایی«رحمةاللهعليه» در تفسیر شریف المیزان، در خصوص معرفت نفس در ذیل جلسهی اول اضافه شده تا جایگاه قرآنی معرفت نفس نیز مشخص شود.
10- گروه فرهنگی المیزان افتخار دارد که توانسته است یکی از حساسترین موضوعات مربوط به مبانی اعتقادی را در اختیار ملت ایران قرار دهد، به امید آنکه قدمی در راه کاهش دغدغهی مقام معظم رهبری«حفظهالله» برداشته باشد، آنجا که معظم له یکی از نقاط ضعف را عدم «طرح درست مبانی اعتقادی، چه مبانی اعتقادی مربوط به اسلام و چه آنچه مربوط به انقلاب و نظام جمهوری است» میدانند. زیرا ما معتقدیم یکی از اساسیترین موضوعات در مبانی اعتقادی، معرفت نفس است، البته وقتی به شکل حضوری و وجودی مطرح شود.
گروه فرهنگي الميزان