معنویت-خواهی و بایسته-های تبلیغ معنوی 

بسم الله الرّحمن الرّحیم

عالم، رنگ خدایی می‌گیرد

سؤال: با توجه به این‌که عصر جدید را دوران بازگشت به معنویت نام‌گذاری کرده‌اند و شواهدی حاکی از آن است که این نام‌گذاری نشان از باوری صحیح، صادق و مطابق با واقع است. امروزه گرایش به معنویت را در عرصه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی، فلسفی، هنری و حتی اقتصادی شاهد هستیم. به‌لحاظ اجتماعی، اکنون به خوبی مشاهده می‌کنیم که در تمامی قاره‌ها و  اغلب کشورهای جهان گرایش به معنویت رواج یافته است. این کشش در هر اجتماع به فراخور فرهنگ اختصاصی که در اغلب اوقات متاثر از جهانی‌شدن است، مدل‌های معنوی متفاوتی را رقم زده است. به‌عبارت دیگر، متعلق بیرونی که افراد با تمسک به آن خواهان ارضای کشش معنویت‌خواهی خویش هستند، بسیار متنوع و گوناگون است. همان‌گونه که بحثِ راجع ‌به علل ایجاد و دلایل رونق معنویت‌خواهی، متعدد و مفصل است. به هر حال، آنچه اکنون موضوع گفت‌وگوی ما با جنابعالی است اشاره به این واقعیت خواهد بود که روح معنویت‌خواهی در دنیای پست‌مدرن به‌وجود آمده و این اتفاق به‌نفسه، حادثه‌ی مبارک و خوشایندی است. آنچه اکنون در مقام پرسش نخست به ذهن می‌رسد، در این‌باره است که چه تحلیلی از معنویت‌خواهی و معنویت‌گرایی عصر جدید ارائه می‌دهید؟

جواب: بسم اللّه الرّحمن الرّحیم: اصل بر این است که اراده‌ی الهی در هر تاریخی به شکلِ مناسبِ آن تاریخ ظهور می‌کند. مولوی می‌گوید:

چون که سرکه سرکگی افزون کند         پس شکر را واجب افزونی بود

 به‌هر حال،‌ دنیا برای همیشه سکولاریته باقی نمی‌ماند. این رویه نیز در طول تاریخِ ظهور انبیا قابل مشاهده است. بعد از هر دوره فترتی، که بشر با خلأ حضور انبیاء روبه‌رو می‌شود، پیامبری ظهور کرده است. طبق همین قاعده اهل ایمان همواره به‌دنبال یافتن نشانه‌هایی در تغییر اوضاع هستند، به این معنا که خداوند چه حضوری در تاریخ امروزین ما خواهد داشت. این طبق همان قاعده است که خداوند در سوره ابراهیم«علیه‌السلام» به رسول خدا«صلوات‌اللّه‌علیه‌وآله» می‌فرماید: «وَذَكِّرْهُم ْبِأَیَّامِ اللَّهِ»(ابراهیم/5) ای رسول خدا «ایّامُ الله» را به یاد مردمان آور. «ایّامُ الله» یعنی آن نقطه‌های عطف تاریخی را که خداوند به معنای خاص ظهور می‌یابد. چنین تعبیری به معنای آن است که در مراحلی از تاریخ در عالم، ورای حادثه‌های عادی، گرایش‌های خاصی در روابط اجتماعی انسان‌ها اتفاق می‌افتاده و خداوند قلب انسان‌ها را متأثر از معنویت می‌کرده است. اتفاقاتی که مبتنی براراده خاص الهی است. بر اساس چنین سنتی باید معترف بود که شواهدی در صحنه است که نشان می‌دهد دوران مدرنیته و فضای سکولاریته به پایان تاریخ خود نزدیک شده است و زمان حضور عالمی دیگر با هویتی متفاوت فراهم شده است. دو نامه‌‌ای که رهبری انقلاب در سال‌های اخیر به جوانان اروپا و امریکا نوشتند ناظر به چنین فضایی است و البته باید بدانیم از آن طرف هم شیطان همواره مترصد است که این نور را خاموش کند. زمانی که نور دین محمد«صلوات‌اللّه‌علیه‌وآله» می‌رفت تا جزیرة العرب را فرا گیرد، شیطان تلاش کرد به‌گونه‌ای مانع شود. به‌شکل پیرمردی در دارالنُدبه ظاهر شد و جریان جنگ بدر را به امید متوقف‌ساختن اراده الهی، رقم زد و در آخر هم که دید جنگ به نفع مسلمانان دارد رقم می‌خورد، از ادامه‌ی کار مأیوس شد و خواست صحنه را ترک کند. به او  گفتند کجا می‌روی؟ گفت من ...